Šerých, Jan / Lustro

Lustro

2013

akryl na płótnie; 120 × 120 cm

zakupiono w roku 2018 przy wsparciu Ministerstwa Kultury RC

Obraz z tryptyku Mirror powstał w wyniku intuicyjnego wyboru pojęć z internetu, z którymi Jan Šerých się utożsamiał i które w pewien sposób nawiązują do jego twórczości. Jest to forma autoportretu. Zestawienia słowne, bazujące na różnych językowych i znakowych strategiach manipulacyjnych, trafnie oddają sposób twórczego myślenia Šerýcha.

W tym konkretnym obrazie zakodowany jest motyw lustrzanego odbicia. Dwa angielskie słowa – z których drugie zapisane jest w odbiciu lustrzanym – zostały połączone w jeden byt: zmutowane pseudosłowo. Znaczenie jest zatem sformalizowane jako szyfr, który odbiorca odczytuje poprzez dekodowanie metody twórczej autora – rozdzielając słowo i czytając jego drugą część wspak. W trakcie tego procesu aktywują się procesy poznawcze, które wskazują na zdolność naszego mózgu do automatyzowania, klasyfikowania, poprawiania i wstawiania zmanipulowanych systemów znakowych w znane i rozpoznawalne struktury.

Innymi słowy, jesteśmy w stanie – przy pewnym wysiłku – przełożyć np. lustrzany zapis tekstu na zrozumiałą formę. Już przy pierwszym zetknięciu się z pozornie nieczytelnym słowem pojawiają się wyraźne punkty odniesienia, które podpowiadają rozwiązanie zagadki – podobnie jak podczas rozwiązywania wykreślanki wyłaniają się znaczące fragmenty, które później odczytujemy jako kompletne słowa.

Tłumaczenie wykonane przy pomocy AI (ChatGPT).

ŠERÝCH JAN

(1972) Artysta wizualny Jan Šerých mieszka i pracuje w Pradze. W latach 1992–1999 wystudiował praskie AVU (J. Lindovský, M. Bielický, V. Skrepl). W latach 1996–2002 był członkiem grupy artystycznej „Bezhlavý jezdec” (razem z Josefem Bolfem, Jánem Mančuškou i Tomášem Vaňkem). W 2005 r. brał udział w pobytach stypendialnych w PROGR w Bernie oraz w 2008 r. w programie ISCP w Nowym Jorku. Już w latach 2003 i 2005 zainteresował ekspertów opinii publicznej, kiedy się stał finalistą nagrody Jindřicha Chalupeckiego. Jego prace są reprezentowane w zbiorach Galerii Narodowej w Pradze; Galerii miasta Pragi; Muzeum Sztuki Ołomunieckiej; Galerii Wannieck, Brno; Galerii Klatovy - Klenová. Samodzielnie wystawia od roku 1998, grupowo od roku 2000. Šerých koncentruje się głównie na malarstwie, wideo i obrazowaniu cyfrowym. W swej twórczości pracuje z semiotyką w ogólnym sensie, często pracuje z tekstem. Otwiera temat współczesnej rzeczywistości jako struktury znaków i skrótów. Wyjściowym paradygmatem jest to, że wszystkie poszczególne warianty obecnej kulturalnej oferty opierają się na tej samej podstawie, z którą dalej pracuje. Znaki jako środki komunikacji przenoszą informacje, wzbudzają emocje lub np. określają nasze postawy. Jednocześnie są do pewnego stopnia wrażliwe i mogą być wykorzystane. Šerých tą wrażliwość ujawnia poprzez celową manipulację ze znakami, np. przemieszczaniem liter, ich lustrzanym odwracaniem, itp. W jego twórczości jest także obecny dialog pomiędzy autonomią pracy człowieka – malarza i technicznego medium - programowaniem, kiedy rastry zaprojektowane komputerowo są ręcznie przeniesione na płótno. Dialog ten można postrzegać w przekazanym sensie jako ogólną cechę teraźniejszości, gdy człowiek intensywnie współdziała z technologią oprogramowania.