Najpierw nauczył się malarstwa ikonicznego, a później został przyjęty do Carskiej Petersburskiej Akademii Nauk i Sztuk, gdzie studiował w latach 1864-1871. Dzięki swojemu talentowi dużo podróżował. Otrzymał stypendium, zwiedził Wiedeń, Rzym, Wenecję i Paryż. Do Rosji wrócił dopiero w roku 1876. W 1878 r. wstąpił do Stowarzyszenia Podróżujących Wystaw Artystycznych, do tzw. peredwiżników lub „wędrowców”. W czasie przybycia Repina do Moskwy artyści ci protestowali przeciwko akademickiemu formalizmowi. Do 1882 r. mieszkał w Moskwie, a następnie w Petersburgu, gdzie pracował w latach 1893–07 jako profesor. Po roku 1900 przeniósł się do Finlandii, kraju swojej drugiej żony. Repin należy do grona najważniejszych artystów XIX wieku. Swoje prace tworzył w duchu realizmu krytycznego. Jego prace często przedstawiają historię i portrety ważnych osobistości tamtych czasów. Dzięki pracy Repina rosyjska sztuka została również uznana przez świat zachodni. Szczególnie jego społeczno-krytyczny obraz Burłacy na Wołdze (1870–1871) zyskał wielkie uznanie. Repin był także autorem kilku prac teoretycznych, w których pisał na temat współczesnej sztuki. Kult jego sztuki realistycznej był stopniowo budowany w latach dwudziestych XX wieku, uważany był za wzór socrealizmu.